Speech Jona Walk nieuwjaarsborrel 21 januari 2023

Democratie als iets waar je zelf elke dag aan bijdraagt

Ergens in de zomer zag ik een man op de Spoedeisende Hulp. Een bouwvakker, eind veertig, iemand die dagelijks lichamelijk zwaar werk deed. En het ging eigenlijk al langer niet goed met hem. Hij was heel veel afgevallen, had bijna dagelijks koorts en buikpijn, kon zich steeds minder goed inspannen. Eerst werd alleen zijn werk steeds moeilijker, maar uiteindelijk was hij zo ziek dat niet eens meer boodschappen voor zijn gezin kon gaan halen. Hij had – gaf hij zelf ook wel toe – misschien een beetje te lang gewacht met naar de dokter gaan. Maar hij vertelde mij dat hij zelf heel lang dacht dat zijn klachten van de stress kwamen. Toen ik hem vroeg waar hij dan zo veel stress van had, vertelde hij mij over hoe zijn gezin de coronaperiode had ervaren. En hij eindigde het verhaal met ‘ik kan gewoon niet goed tegen die steeds verder gaande autoritaire overheid’. Ondanks de heftigheid van zijn verhaal, moest ik – verborgen achter mijn mondkapje – stiekem even lachen, al was het maar omdat hij mogelijk de enige arts had getroffen in het hele ziekenhuis, die een beetje kon begrijpen wat hij daarmee bedoelde.

Maar op dat moment maakte hij zich ook veel zorgen over zijn gezondheid. En zijn gezinsleden, die er bij waren op de Spoedeisende Hulp, maakten zich duidelijk al veel langer nog veel meer zorgen om hem. Zij vreesden dat ik zou zeggen dat het nu te laat was, dat hij iets ongeneeslijks had en zij hun vader en man zouden verliezen.

Nu is het mooie van dit verhaal dat deze man een bacterie in zijn lever bleek te hebben. Ja, iets vervelends waar hij lang antibiotica voor moest krijgen, maar hij is uiteindelijk helemaal beter geworden. Maar gezien de enorme emoties bij de patiënt en zijn gezin, ging de meeste tijd niet in de medische behandeling zitten, maar in het uitleg geven aan hem en zijn familie over de ziekte. In hen geruststellen, en hem helpen om uiteindelijk weer vertrouwen in zijn gezondheid en zijn lichaam krijgen.

Technologie of menselijkheid

En – zo hoort het te zijn. Vóór alle technologie die we gebruiken, de zorg blijft een vak ván mensen, vóór mensen. Maar zo wordt er steeds minder behandeld. Al jaren lang zien veel zorgmedewerkers hun vak een verkeerde kant op gaan. Meer nadruk op protocollen, administratie en dure geneesmiddelen, minder handen aan het bed en minder tijd voor de patiënt. En dat de zorgcapaciteit een keer tekort zou schieten, dat wisten wij al heel lang.

De coronacrisis was hét moment voor een eerlijk en open gesprek over hoe wij willen dat de zorg er in de toekomst uit zou moeten zien. Maar dat gesprek werd nagenoeg verboden. Als je benoemde dat de zorg eigenlijk al jaren niet houdbaar was, omdat er gewoon niet genoeg geld en personeel beschikbaar was om te doen wat we allemaal wilde doen. Als je uitlegde dat er hoe dan ook keuzes moesten worden gemaakt over welke zorg wij in wilden investeren: dan was je een monster. En dat zegt wat, want wie sprak over het gedwongen vaccineren van jonge mensen mocht aan tafel komen bij Op1.

De EU heeft 800 miljard euro geleend voor het corona-herstelfonds. Maar er wordt de komende jaren slechts 54 miljard geïnvesteerd in de zorg, waarvan twee derde zal worden gebruikt voor het digitaliseren van de zorg. We hebben niet eens genoeg verpleegkundigen aan bed om alle patiënten te verzorgen. Om nog maar niet te spreken over het feit dat verpleegkundigen zo veel administratieve taken hebben dat ze geen tijd hebben om zorg te leveren. En de oplossing van de EU is meer technologie en minder mensen? Een schande.

Maar dit is niet uniek. Het zelfde fenomeen is terug te zien in alle aspecten van de huidige politiek.

Onze aarde raakt uitgeput. Maar we voeren geen gesprek over hoe we daar zijn gekomen en wat de bijdrage is geweest van grote bedrijven en eindeloos consumeren vooral aan de top. Nee, ze willen een CO2-budget invoeren, zo dat de rijken kunnen blijven leven zoals ze dat altijd al hebben gedaan, en alleen de armen moeten inleveren. En de overheid krijgt ongekende controle over elk aspect van ons leven. Terwijl het nog maar de vraag blijft of het de aarde iets oplevert.

Onze economie functioneert niet meer. Jaren lang wanbeleid en financiële trucjes kwam de aandelen markt ten goeden en maakte een kleine top schokkend rijk, terwijl dingen steeds moeilijker werden voor de gewone mens. En welke economische oplossingen worden er vervolgens aangedragen? Een digitale euro, een controlemechanisme waarmee technocraten bij overheden en centrale banken nog meer knopjes krijgen om aan ons gedrag – en daarmee onze economie – te sleutelen. Terwijl de geschiedenis toch vooral laat zien dat hun interventies de kloof tussen arm en rijk alleen maar vergroten.

En zo kan ik nog wel even door gaan. De regering plakt technische pleisters over elk gat in het systeem. Met elke pleister die zij plakken vergroten ze de overheidscontrole over de burger, verergeren ze de ongelijkheid, verzwakken ze onze democratie en doen ze eigenlijk niets om het onderliggende probleem op te lossen. Zij plakken pleisters om gaten te repareren in een systeem dat de meeste mensen al lang niet meer dient.

Democratie of overheidscontrole

De nieuwe politieke strijd is niet meer tussen links en rechts, twee termen die mij steeds minder zeggen. De nieuwe politieke strijd is tussen de menselijkheid en de technocratie. Want de echte beslissingen worden nauwelijks meer in het parlement gemaakt. Tijdens de coronapandemie werd het debat bijna geheel verbannen, want de experts in het OMT moesten vrij de ruimte krijgen. De grote economische en technologische beslissingen worden niet gemaakt in Den Haag, maar in Brussel, of door nog grotere mondiale machten. Technocratische denkers, vaak met grote afstand tot de populatie die zij beweren te dienen. Die graag dingen zo complex maken dat wij het niet begrijpen, waardoor wij ons niet durven uitspreken en de inbreuken op onze vrijheid dus maar vergeten. De nieuwe politieke strijd is tussen ons geloof in vrij debat en democratie als oplossing voor de problemen, en het idee dat het volk voor zijn eigen bestwil moet worden gecontroleerd door experts en technologie.

Dus… aan ons de uitdaging om deze strijd aan te gaan. En dat doen we. Kijk naar wat er al is neergezet in de afgelopen jaren.

Toen de grote media zich tijdens de coronacrisis lieten gebruiken door de overheid, wier standpunten ze door-communiceerden zonder maar één kritische vraag, namen nieuwe media zoals De Nieuwe Wereld, Blckbx-tv en individuele journalisten en schrijvers op Substack het gewoon over.

Ernst Kuipers was voorstander van vaccinatiedwang en zette het coronatoegangsbewijs voort nog maanden nadat voor iedereen, niet alleen wij die opletten en wisten hoe wij de wetenschappelijke literatuur moesten lezen, maar voor iedereen duidelijk was dat het geen effect had. Meer dan 800.000 mensen weigerden dat te accepteren en spraken zich met de petitie Onverdeeld Open zo hard uit dat zelfs VWS wel moest luisteren.

Het kabinet had graag gezien dat het debat over de digitale euro ongemerkt voorbij was gegaan. Maar dat hebben we niet laten gebeuren. Zó veel geïnteresseerde burgers gingen naar Den Haag om het debat bij te wonen en te laten zien dat zij wél geloven in onze democratie, dat zelfs die grote media het onderwerp niet meer konden negeren.

Dus als dit kabinet liever tijd en geld investeert in dwang- en controlesystemen dan het versterken en verbeteren de zorg, dan moeten wij – de arts, de verpleegkundige, de burger – dat gesprek maar eens opstarten. Want dat is wat we echt nodig hebben. Niet een nieuwe sterke leider die binnenkomt en alles voor ons oplost. Maar een revolutie. Een revolutie van burgers die de democratie opnieuw ontdekken als iets waar je zelf elke dag aan bijdraagt. Aan de keukentafel, op straat, op school, in vakbonden en in op universiteiten, van de gemeenteraad tot de Tweede Kamer. Een revolutie van burgers die naar dit kapotte systeem kijken en zeggen: hier moeten we geen pleister over heen plakken. Wij gaan met elkaar in gesprek over hoe wij denken dat dit beter kan. En wij eisen dat de politiek ons hoort.

Op een strijdvaardig en democratisch 2023!

Lees verder >> (link naar de pagina)