Oproep aan politici, bestuurders en iedereen:
- Tot het bewaken, herstellen en verbeteren van de democratische rechtsstaat
- Tot het verleggen van prioriteiten in de gezondheidszorg
- Tot het bewaken en verbeteren van de voorwaarden voor open en kritische ontwikkeling van wetenschap en technologie
Met de volgende concrete aandachtspunten:
1. De democratische rechtsstaat
– Bewaak en verbeter de voorwaarden voor een goed functionerende rechtsstaat, waaronder de wetenschappelijke vrijheid, vrije journalistiek, vrije kunsten, onderwijs, demonstratierecht en een onafhankelijke rechterlijke macht. Zorg dat deze voorwaarden in crisistijd onaangetast blijven.
– Grondrechten zijn een onmisbare voorwaarde voor een plurale democratische rechtsstaat en garanderen de ruimte voor democratisch overleg en debat. Inperking en gedeeltelijke opschorting van grondrechten – ook tijdens een pandemie – zijn onaanvaardbaar.
– Publieke voorzieningen zoals scholen, buurthuizen en bibliotheken blijven in principe altijd toegankelijk omdat zij een andere functie vervullen dan commerciële voorzieningen.
– Bevorder verbinding en bestrijd maatregelen die mensen isoleren en bevolkingsgroepen uit elkaar spelen. Zorg voor een inclusieve aanpak, die kwetsbaren en andersdenkenden niet buitensluit. Onderzoek hoe het crisisbeleid tijdens de coronaperiode ongelijkheden in de samenleving op het gebied van klasse, etniciteit, geslacht, etc. heeft vergroot en ontwikkel een aanpak die dit in toekomstige crises juist kan voorkomen.
– Bevorder de publieke sfeer en de voorwaarden daarvoor: laat mensen samenkomen en bevorder het debat, vrije informatie en meningsvorming.
– Garandeer kritische burgerschapsvaardigheden op alle onderwijsniveaus.
– Zorg voor zorgvuldige democratische besluitvorming. Kamerleden moeten over voldoende tijd en informatie beschikken om hun controlerende taak te vervullen.
– Weeg bij voorgestelde maatregelen eerst gedegen de proportionaliteit, subsidiariteit, noodzakelijkheid en effectiviteit. Zorg daarbij voor een integrale aanpak van problemen, waarin belangen als gezondheid en veiligheid niet worden verabsoluteerd, maar steeds onderdeel zijn van een grotere afweging tussen alle maatschappelijke belangen.
– Evalueer het coronabeleid en de nevenschade ervan op gezondheid en andere maatschappelijke aspecten, vanuit de criteria van proportionaliteit, subsidiariteit, noodzakelijkheid en effectiviteit.
– Vermijd de ‘depolitiserende frames’ die het kabinet in coronatijd gebruikte. Maak juist zichtbaar dat er steeds verschillende opties zijn en dat elke keuze een politieke (en dus niet per se de enige logische) keuze is die verantwoord moet worden.
– Herken en voorkom het oprukken van het zogenaamde ‘toezichtkapitalisme’: een clustering van overheid, wetenschap, technologie en het grootkapitaal met totalitaire trekken, die tot een surveillancesamenleving leidt met steeds meer onderdrukking en controle.
2. De gezondheidszorg
– Voorkom vaccinatiedrang en -dwang door het inzetten van QR-passen. Mensen mogen nooit door politieke, sociale of economische omstandigheden in de positie worden gezet dat zij een medische behandeling ondergaan die zij eigenlijk niet willen.
– Leg vast dat grondrechten en burgerrechten niet afhankelijk mogen zijn van een positief bewijs van gezondheid.
– Erken dat maatregelen die de vrijheid en ontwikkeling van kinderen negatief beïnvloeden, zoals het sluiten van de scholen, alleen verdedigbaar zijn wanneer met zekerheid te zeggen is dat de gezondheid van kinderen in gevaar is.
– Geen politieke invloed op medische behandelingen:
–-> Stop met het aanraden/adverteren van medische producten van specifieke merken of bedrijven.
–-> Volg dezelfde regels als de farmaceutische industrie en maak alleen claims over de werkzaamheid en/of veiligheid van behandelingen als die wetenschappelijk bewezen zijn.
–-> Erken het belang van de arts-patiëntrelatie, laat de keuze voor een geneesmiddel of vaccin altijd in de spreekkamer en zet geen druk op artsen om een bepaalde behandeling wel of niet voor te schrijven.
–-> Waarborg de politieke onafhankelijkheid van de Gezondheidsraad, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de medische beroepsverenigingen.
– Zorg voor voldoende ziekenhuiscapaciteit die kan worden opgeschaald en afgeschaald op basis van wisselende druk op het zorgsysteem, zodat de reguliere zorg blijft functioneren ook bij toename van seizoensafhankelijke infecties.
– Investeer in een gezondheidszorg die toegankelijk is voor de meest kwetsbaren: mensen met chronische aandoeningen, uit lagere sociaaleconomische klassen en uit etnische en religieuze minderheidsgroepen. Voorkom dat zij disproportioneel getroffen worden door een gezondheidscrisis zoals een pandemie.
– Investeer in de juiste aspecten van onze zorgcapaciteit, in de mensen en in het materieel, bijvoorbeeld door:
–-> Opleiden en behoud van verpleegkundigen en ander essentieel ondersteunend personeel dat massaal vertrok tijdens de coronacrisis.
–-> Infrastructuur van de GGD en lokale huisartsen- en ziekenhuislaboratoria in plaats van (buitenlandse) testbedrijven.
–-> Preventieve geestelijke gezondheidszorg die gebruik van ziekenhuiszorg kan voorkomen.
– Draai marktwerking in de zorg terug: concurrentie en winst hebben in de gezondheidszorg geen plek. Leg de winstbelangen van de farmaceutische industrie aan banden.
– Doe onderzoek naar corruptie en belangenverstrengeling binnen de farmaceutische industrie en ga over tot strafvervolging in geval van misstanden.
– Onderzoek de lobby van de farmaceutische industrie en de invloed van andere belanghebbende partijen op de besluitvormingen.
– Investeer in langetermijnoplossingen die verspreiding van alle infectieziekten tegen gaan (zoals m.b.t. het coronavirus: ventilatie en de luchtkwaliteit van binnenruimtes, openluchtscholen en openluchttheaters).
– Investeer in preventie van gezondheidsklachten, in plaats van enkel de nadruk op end-of-pipe medicatie, bijvoorbeeld:
–-> Publieke ruimtes waarin mensen laagdrempelig en kosteloos kunnen bewegen.
–-> Nadruk op onderzoek naar- en gebruik van preventieve medische interventies, zoals ‘gecombineerde leefstijlinterventies’.
–-> Stimulatie van onderzoek in de huisartsenpraktijk.
– Werk toe naar een interdisciplinaire en transdisciplinaire geneeskunde die de kennisnetwerken transparant inricht rondom het belang van volksgezondheid en die de schotten tussen reguliere en complementaire zorg weghaalt.
3. Wetenschap en technologie
– Verbeter de interactie tussen wetenschap en politiek, onder andere door maximale transparantie over kennisnetwerken en openheid over onzekerheid. Bij zg. ‘wicked problems’ met veel onzekerheden is méér democratie nodig in plaats van minder.
– Voorkom dat wetenschappelijke adviesorganen samengesteld zijn uit een eenzijdige groep deskundigen: advisering moet steeds op multidisciplinaire basis. Zorg ervoor dat de adviezen steeds gewogen worden vanuit een multidisciplinaire benadering, waarbij ook de maatschappelijke impact wordt ingeschat en waarin alternatieve opties worden aangereikt.
– Stel democratisering van wetenschappelijke kennisproductie tot doel, en erken dat belangen die altijd in kennisnetwerken aanwezig zijn niet los kunnen worden gezien van de feiten en innovaties die deze netwerken produceren.
– Betrek burgers en andere niet-wetenschappelijke kennispartners bij wetenschappelijke adviesorganen. Ga uit van het vertrouwen in mensen en hun vermogen om ontwikkelingen op het gebied van wetenschap en technologie te volgen, beoordelen en verrijken, als zij goed geïnformeerd en serieus genomen worden.
– Zorg ervoor dat de kennisreservoirs in de samenleving (‘lekenkennis’) worden aangeboord in de ontwikkeling van beleid rondom complexe vraagstukken zoals de coronapandemie. Experimenteer met transdisciplinaire initiatieven als burgerraden en het ‘Parlement van de Dingen’ om tot cocreatie tussen wetenschap en samenleving te komen.
– Stop de neoliberalisering van wetenschap en bescherm universiteiten en onderzoeksgroepen tegen de macht van industrie en bedrijfsleven. Maak het een norm in alle vakgebieden dat transparant gecommuniceerd wordt over belangen en dat er reflectie ontstaat over de gevolgen van deze belangen voor de eigen kennispositie.
– Maak een einde aan belangenverstrengeling van wetenschappers en leden van wetenschappelijke adviesorganen.
– Wees kritisch op beleid gebaseerd op modellen in plaats van op evidence based science.
– Maak ruimte voor dissidente stemmen binnen de wetenschappen. Zorg voor een veilig werkklimaat in wetenschappelijke instituties en voor goede klokkenluidersregelingen, zodat onderzoekers vrij kunnen spreken zonder angst voor het verlies van hun baan.
– Bevorder de vrije kennisuitwisseling tussen wetenschappers en burgers, en stop censuur op sociale media.
– Verschaf duidelijkheid over het verschil tussen wetenschappelijk advies en een politiek besluit (zo was het bijvoorbeeld onjuist dat het OMT kon zeggen dat het gebruikte model wees op de noodzaak van het CTB (coronatoegangsbewijs): dat was namelijk een politieke, niet noodzakelijke conclusie en géén wetenschappelijk advies).
– Bewaak evenwichtige evaluaties van wetenschappelijke innovaties en hun bedoelde en onbedoelde consequenties. Volg de maatschappelijke en ethische implicaties van (medische) innovaties en neem die mee in het ontwerp.